Kıbrıs Vakıflar Platformu’nun temel amacı Vakıflara ait toprak ve tazminat haklarının uluslararası platformda tanınmış “Kıbrıs Yasaları,” “Kıbrıs Anayasası,” “Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Antlaşması,” “Uluslararası antlaşmalar” ve “Lozan Antlaşması” temelinde teyit edilerek korunması olarak belirlenmiştir.

İşgal Edilmiş Vakıflardan Kaynaklanan Mülkiyet ve Tazminat Hakları

Kıbrıs hukuk sisteminde yer alan temel hükümlere aykırı olarak, 1878-1960 Sömürge idaresi dönemi ile 1960-1974 Cumhuriyet döneminde, Kıbrıs tarihinin en büyük emlak yağması gerçekleştirilmiştir. Ada genelinde vakıflara ait yüz binlerce dönüm arazi, binlerce bina ve yüzlerce su kaynağı Rum Ortodoks Kilisesi, Rum belediyeleri, Rum okul komisyonları, Merkezi Hükümet, Kıbrıslı Rumlara ait şirketler ve Rum şahıslar tarafından hileli yöntemlerle işgal edilmiş ve bu bağlamda, Kıbrıs Rum Halkı ile sahip oldukları kuruluşlara haksız servet ve kazanç sağlanmıştır. Hukuka aykırı bir şekilde işgal edilmiş vakıflar Kıbrıs Türk Halkı için mülkiyet ve tazminat hakkı oluşturmaktadır.

Kuruluş tarihinden itibaren Kıbrıs hukuk sistemi kapsamında yürürlükte olan ve uluslararası antlaşmalar ile teyit edilen vakıf hükümleri, vakıfların herhangi bir şart altında elden çıkarılamayacağını ve devredilemeyeceğini, vakıflara el konulamayacağını, vakıfların sonsuza dek yaşatılacaklarını ve işgal edilmiş vakıfların tazminat ödemeleri ile birlikte iade edilmesini öngörmektedir.  Bu bağlamda, ada genelinde işgal edilmiş Vakıflar Kıbrıs Türk Halkının mülkiyet ve tazminat hakkının yasal temelini oluşturmaktadır.

1958-1974 Döneminde Meydana Gelen Kayıplardan Kaynaklanan Tazminat Hakları

1958-1974 döneminde Kıbrıs Türk Halkı, Rum-Yunan ikilisinin organize saldırıları karşısında 104 yerleşim bölgesinden göç etmek zorunda bırakılmış, merkezi hükümetten  dışlanmış ve iktisadi-sosyal-siyasal ambargo altında tutulmuştur. 1958-1974 döneminde meydana gelen kayıplar Kıbrıs Türk Halkı için tazminat hakkı oluşturmaktadır.

Vakıflardan Kaynaklanan Toprak ve Tazminat Haklarının Stratejik Önemi

Ada genelinde geçerli hukuk kurallarına aykırı bir şekilde işgal edilmiş Vakıflardan kaynaklanan  toprak  ve tazminat haklarına sahip çıkılması halinde, Kıbrıslı Rumların Vakıf taşınmaz mallarla ilgili AİHM’deki girişimleri ve tazminat ödemeleri ortadan kalkacak, işgal edilmiş Vakıfların iade edilmesi ile birlikte Kıbrıs Türk Halkı adına önemli oranda toprak ve  tazminat hakkı oluşacak ve muhtemel bir siyasi  çözümde Kıbrıs Türk Halkının tazminat ve göç sorunu önemli oranda ortadan kalkmış olacaktır.

Ancak, Kıbrıslı Rumlar için geliştirilen Tazmin Mekanizması kapsamında, Vakıfların  AİHM kıskacına alınması halinde, ilk etapta pilot dava olarak belirlenmiş Kapalı Maraş tazminat ödemeleri ile birlikte işgalci Kıbrıslı Rumlara kaybedilecek, yaratılacak domino etkisi ile ada genelinde Sömürge İdaresi döneminde işgal edilmiş vakıf emlak heba edilmiş olacak ve bunun sonucunda,  Kıbrıs Türk Halkının ada genelindeki toprak payı önemli oranda azalmış olacak, muhtemel bir siyasi anlaşmada önemli boyutlara ulaşacak göç dalgası oluşacak,  ilaveten Türkiye için devasa tazminat ödemeleri söz konusu olacaktır. AİHM kararlarının ertesinde, konu muhtemelen uluslararası siyasi ve hukuk platformunda Türkiye aleyhinde insan hakları ihlali suçlamaları ile devam edecektir.

Ulusal Toprak ve Mülkiyet Politikasının Oluşturulması

Toprak, mülkiyet ve tazminat Kıbrıs sorununun en önemli konu başlıkları arasında yer almaktadır. Kıbrıs Türk Halkı için arz ettiği toplumsal öneme rağmen ulusal toprak ve mülkiyet politikası oluşturulmamıştır. Siyasi irade ve Vakıflar İdaresi Kıbrıs Türk Halkının toprak ve mülkiyet haklarını koruma kapasitesini kaybetmiş bulunmaktadır.  Yukardaki anlatım çerçevesinde, Platformun temel amacı stratejik bir politika değişikliği ile AİHM süreci kapsamında salt Kıbrıslı Rumlara hizmet eden “Mal Tazmin Mekanizması”ndan kaynaklanan sorunları bertaraf etmek,  Kıbrıslı Rumlar tarafından işgal edilmiş Vakıfların tazminat ödemeleri ile birlikte iadelerini sağlamak ve 1958-1974 döneminde  toplumsal haklara yapılan sosyal-iktisadi- siyasal zararları talep etmek suretiyle, Kıbrıs Türk Halkının ada genelindeki toprak, mülkiyet ve tazminat haklarını korumaktır.

Taner Derviş

Kıbrıs Vakıflar İdaresi Eski Genel Müdürü

Kıbrıs Vakıflar Platformu Kurucusu

Kuruluş 2016