VAKIFLARIN HUKUKİ STATÜSÜ

• Kıbrıs Vakıflar İdaresinin yönetim ve denetim fonksiyonları “Ahkamü’l Evkaf” olarak tanımlanan vakıf hükümleri temelinde icra edilmektedir. Vakıf hükümlerini kapsamına alan “Ahkamü’l Evkaf” Kıbrıs hukuk sisteminde özel statü ile yer almaktadır. “Ahkamü’l Evkaf” ada genelinde ve uluslararası platformda geçerli altı kategoride yer alan hukuki belgelerle tespit ve teyit edilmektedir. Altı kategoride yer alan hukuki belgeler, “Osmanlı Dönemi Yasaları”, “Sömürge Dönemi Yasaları”, “Kıbrıs Yasaları”, “1960 Kıbrıs Anayasası”, “Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Antlaşması” ve “Lozan Antlaşması”ndan oluşmaktadır.
• Kıbrıs hukuk sisteminde yer alan anayasal ve yasal düzenlemelerin emredici kuralları, vakfiyelerin gayrı kabili rücu olup, bu bağlamda vakfiyelerin iptal edilemeyeceğini ve değiştirilemeyeceğini; hiçbir şart altında vakıfların elden çıkarılamayacağını ve devredilemeyeceğini; vakıflara el konulamayacağını; vakıfların sonsuza dek yaşatılmalarını; işgal edilmiş vakıfların tazminat ödemeleri ile iadesini öngörmektedir.

ULUSLARARASI ANTLALŞMALAR VE VAKIFLAR

Ada genelinde geçerli anayasal ve yasal düzenlemelere ilaveten, vakıf statüsü uluslararası antlaşmalar tarafından da tanınmaktadır. Vakıf statüsünü teyit eden uluslararası antlaşmalar üç ana başlık altında özetlenmiştir.

• Osmanlı İdaresi ile İngiltere arasında aktedilmiş Savunma Antlaşmasının 1Temmuz 1878 tarihli Eki

Osmanlı İdaresi ile İngiltere arasında aktedilmiş Savunma Antlaşmasının 1 Temmuz 1878 tarihli ekinde Ahkamü’l Evkaf hükümleri muhafaza edilmiştir. 1915 ilhak kararından sonra Ahkamü’l Evkaf’ın muhafaza edildiği ve Osmanlı döneminde tescil edilmiş Vakıfların geçerli olduğu Kraliyet yasaları ile teyit edilmiştir.

• Lozan Antlaşması ve Vakıflar

24 Kasım 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması Türkiye dışında bulunan Vakıfların ve İslam dinine ait Kuruluşların sahip oldukları yetkiler ve haklarla birlikte muhafaza edilecekleri teyit edilmektedir.

• Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Antlaşması
  1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Antlaşması ile vakıf hükümleri muhafaza edilmiş ve Ahkamü’l Evkafın statüsü anayasal düzeye yükseltilmiştir.

SÖMÜRGE DÖNEMİ MAHKEME KARARLARI

Sömürge İdaresi döneminde alınan iki mahkeme kararı ile vakıf hükümleri teyit edilmektedir.

• Tersefan Çiftliği Kararı

Vakıflara ait Tersefan Çiftliğini işgal eden Rum köylüler işgal ettikleri çiftliğin mülkiyeti için 1956 yılında Larnaka Kaza Mahkemesine müracaat etmiştir. Kıbrıslı beş Rum yargıçtan oluşan Larnaka Kaza Mahkemesinin 26 Eylül 1958 tarihli kararı ile vakıf hükümleri tanınmış ve Rum köylüler tarafından işgal edilmiş çiftliğin Vakıflar İdaresine ait olduğu teyit edilmiştir. Bilahare, Kaza Mahkemesinin kararı Yüksek Mahkeme tarafından teyit edilmiştir.

• Silahtar ve Arap Ahmet Sularına ilişkin Karar

Başkent Lefkoşa’nın su ihtiyacını karşılayan Arap Ahmet ve Silahtar isimli vakıf suların yönetimine ilişkin anlaşmazlık üzerine konu Lefkoşa Kaza Mahkemesine intikal etmiştir. 16 Mart 1914 tarihli Lefkoşa Kaza Mahkemesi kararı ile temel vakıf hükümleri tanınmış ve Vakıflar İdaresinin vakıf sular ile ilgili mülkiyet hakkı teyit edilmiştir.